Pruimen en de stoelgang: feiten en de rol bij obstipatie en verstopping

Pruimen zijn al eeuwenlang één van de meest gebruikte natuurlijke middelen om de spijsvertering te ondersteunen en de stoelgang op gang te houden. In dit artikel lees je alles over de werking van pruimen hoe pruimen bijdragen aan een goede stoelgang, wat de ervaringen zijn met pruimenmoes tegen obstipatie, en hoe ze zich verhouden tot andere producten die laxerend werken. We delen ook  praktijkervaringen, tips rond dosering en veel gestelde vragen rondom het gebruik van pruimen en pruimenmoes tegen verstopping.

Hoe werken pruimen en pruimenmoes voor de stoelgang?

We beginnen bij het technisch-wetenschappelijke verhaal: het laxerend effect van pruimen komt door een unieke combinatie van oplosbare en onoplosbare vezels, en een relatief hoog gehalte aan het natuurlijke suiker-alcohol sorbitol. Oplosbare vezels, zoals in de schil van pruimen, nemen water op en vormen een gelachtige substantie, wat helpt om de ontlasting zacht te houden en makkelijker door de darmen te bewegen. Onoplosbare vezels zorgen juist voor extra volume in de ontlasting, wat de darmbeweging stimuleert en de kans op verstopping vermindert.

Sorbitol, een natuurlijke stof in pruimen, werkt als een osmotisch laxeermiddel. Het trekt water de dikke darm in, waardoor de ontlasting zachter wordt en het de stoelgang vergemakkelijkt. 100 gram gedroogde pruimen bevat circa 15 gram sorbitol, waarmee pruimen tot de rijkste natuurlijke bron van sorbitol behoren.

• Gedroogde pruimen zijn effectiever voor de stoelgang dan verse, omdat ze per gewichtseenheid meer vezels en sorbitol bevatten.
• Te veel sorbitol kan bij gevoelige personen juist leiden tot winderigheid of dunne ontlasting.
• Ongeveer 2-3 gedroogde pruimen of 1 cup pruimenmoes per dag zijn al voldoende om de stoelgang bij milde verstopping te bevorderen, afhankelijk van je eigen gevoeligheid en voedingspatroon.

Het is belangrijk om de inname af te stemmen op je behoefte en vooral te combineren met voldoende vochtinname, zodat de vezels optimaal kunnen werken.

Wetenschappelijk bewijs: werken pruimen écht laxerend?

Dat pruimen laxerend werken, is door uiteenlopende studies bevestigd. Sturtzel et al.(2014), analyseerde vier klinische onderzoeken, waarbij mensen met verstopping dagelijks gedroogde pruimen, vezelsupplementen of een placebobehandeling kregen. De studie waarin 100 gram gedroogde pruimen per dag werd gegeven, liet zien dat proefpersonen vaker, makkelijker en zachtere ontlasting hadden dan bij het gebruik van bijvoorbeeld psylliumvezels of kiwi’s.

Hoewel deze studies goed nieuws zijn voor wie op zoek is naar pruimen tegen verstopping, is het belangrijk te beseffen dat niet elk lichaam hetzelfde reageert. Soms moeten pruimen minimaal een week dagelijks worden gegeten voordat effect optreedt.

Feiten, cijfers en statistiek: obstipatie en het effect van pruimen

• De aanbevolen vezels is minimaal gram vezel per dag 25 voor vrouwen en 30 gram vezel per dag voor mannen (Voedingscentrum, 2025). Gemiddeld eten volwassen vrouwen 18,9gram vezel per dag en mannen 23,5 gram vezel per dag (RIVM, 2021). Niet voldoende dus!
• Bijna een kwart van de Nederlandse bevolking heeft problemen met de stoelgang (MDL fonds, 2023).  
• Dagelijks 100 gram gedroogde pruimen verhoogt bij obstipatiepatiënten de ontlastingsfrequentie met gemiddeld 1,5 keer per week (versus 0,5-1 maal bij psyllium).

Pruimenmoes bij obstipatie en verstopping: inzet in de zorg én thuis

Pruimenmoes is een favoriet middel in zorginstellingen. Hier krijgen bewoners vaak portieverpakkingen gepureerde gedroogde pruimen, zonder toegevoegde suikers of conserveermiddelen. Met name ouderen – die vaker last hebben van een trage stoelgang vanwege verminderde mobiliteit, medicatiegebruik of een vezelarm dieet – profiteren van deze toepassing van pruimenmoes tegen verstopping omdat het praktischer is dan hele gedroogde pruimen.

Thuis kiezen ook steeds meer mensen voor pruimenmoes, deels vanwege het gemak: geen gedoe met pitten, eenvoudig door yoghurt, pap of havermout te roeren of als beleg te gebruiken. Pruimenmoes kan lang worden bewaard en is makkelijk te doseren. Voor mensen met slikklachten, kinderen of patiënten met weinig eetlust is dit een bruikbaar alternatief om op laagdrempelige manier vezels binnen te krijgen.

• De gemiddelde portie is 25-50 gram per keer, meestal 1-2 keer per dag.
• Het effect op de stoelgang is bij dagelijks gebruik na enkele dagen tot week merkbaar.

PRUIMENMOES BESTELLEN

Andere huismiddeltjes, zoals pruimensap, worden ook wel gebruikt. De concentratie vezels hierin ligt echter beduidend lager dan in pruimenmoes of hele gedroogde pruimen.

Risico’s, bijwerkingen en veilige dosering van pruimen

De inname van pruimen tegen verstopping vraagt om enige voorzichtigheid, vooral voor mensen met een gevoelige spijsvertering of wie diabetes heeft. Door het relatief hoge suikergehalte, grotendeels natuurlijke suikers en sorbitol, kan een overmatige inname leiden tot diarree, buikpijn, winderigheid of een opgeblazen gevoel. Ook zijn er aanwijzingen dat te veel sorbitol uit pruimen bij mensen met het prikkelbare darmsyndroom (PDS) tijdelijk meer buikklachten kan geven.

Let op: bij diabetici kan de suiker uit pruimen (fructose, glucose) de bloedsuiker beïnvloeden; overleg daarom eerst met een arts bij diabetesmedicatie.

Tips voor een soepele stoelgang: zo maak je het effect van pruimen maximaal

• Combineer het dagelijks eten van 2-3 gedroogde pruimen of een portie pruimenmoes met minimaal 1,5-2 liter water per dag voor het beste effect op de stoelgang.
• Beweeg dagelijks minimaal 30 minuten om de darmen te stimuleren.
• Voeg naast pruimen ook andere vezelrijke voedingsmiddelen toe, zoals volkorenproducten, groente en peulvruchten.
• Indien gewenst: meng pruimen met lijnzaad, yoghurt, pap of ontbijtgranen voor een vezelboost.
• Diversifieer het gebruik: probeer ook eens een smoothie met pruimen, een ovenschotel met pruimen, of een hartige tajine met gedroogde pruimen.

Gebruikerservaringen: hoe werkt pruimenmoes tegen verstopping?

Er zijn veel ervaringen met het gebruik van pruimenmoes obstipatie gedeeld op fora, mamagroepen en bij zorginstellingen. Opvallend is dat de meeste gebruikers, waaronder ouderen, (zwangere) vrouwen en ouders van jonge kinderen, positieve effecten rapporteren bij een dagelijkse inname van pruimenmoes of gedroogde pruimen.

• Sommige mensen merken snel effect; de ontlasting komt vlotter op gang, is soepeler en minder pijnlijk. Voor anderen duurt het enkele dagen tot een week voordat verbetering optreedt.
• Veel mensen benoemen als succesfactor dat ze naast pruimen tegen verstopping ook meer water zijn gaan drinken en meer zijn gaan bewegen.
• Vrouwen delen dat pruimenmoes obstipatie tijdens zwangerschap helpt om milde verstopping tegen te gaan, zonder laxeermiddelen of medicatie.
• In de ouderenzorg zijn zorgverleners positief: patiënten met slikproblemen zijn makkelijker geholpen met moes of compote dan met hele pruimen.
• Niet iedereen reageert even sterk. Sommige gebruikers - vooral met PDS - vinden pruimen te prikkelend en krijgen juist kramp of winderigheid.

Al met al bevestigen deze ervaringen dat pruimenmoes vaak effectief én laagdrempelig is, mits gebruikt met voldoende vocht en als aanvulling op vezelrijke voeding.

PRUIMENMOES BESTELLEN

Veelgestelde vragen over pruimen laxerend & stoelgang

• Zijn pruimen altijd laxerend? Vooral bij mensen met obstipatie werkt het laxerend, mits voldoende hoeveelheid (minimaal 2-3 gedroogde pruimen of een cupje pruimenmoes) wordt gebruikt. Bij mensen zonder klachten is het effect kleiner.
• Is pruimenmoes geschikt bij langdurige of chronische verstopping? Het kan verlichting bieden bij milde tot matige obstipatie. Wie langer dan een week klachten heeft, of bij bloed/slijm bij de ontlasting, dient altijd een arts te raadplegen.
• Kan ik te veel pruimen eten? Ja. Meer dan 100 gram gedroogde pruimen per dag geeft bij de meeste mensen dunne ontlasting of diarree, en soms buikkramp, mede door het hoge gehalte aan sorbitol.
• Zijn verse pruimen ook laxerend? Ja, maar het laxerend effect is minder uitgesproken doordat ze minder vezels en sorbitol bevatten dan gedroogde pruimen.
• Is pruimenmoes veilig voor kinderen? Ja, mits met mate. Een tot twee eetlepels per dag is voldoende voor jonge kinderen, in overleg met een arts bij hardnekkige klachten.
• Werken pruimen ook voor mensen met het prikkelbare darmsyndroom? Soms, maar sommigen ervaren juist meer krampen en winderigheid. Het is belangrijk de reactie van het lichaam goed te volgen.
• Hoe snel werken pruimen bij obstipatie? Het effect kan variëren van enkele uren tot enkele dagen, afhankelijk van de ernst van de verstopping, de eigen gevoeligheid en de totale vezelinname.
• Kan ik ook rozijnen of abrikozen gebruiken? Deze bevatten ook vezels en sorbitol, maar in lagere hoeveelheden dan pruimen, en zijn wat minder krachtig qua laxerend effect.

Conclusie: effectiviteit van pruimen en pruimenmoes bij obstipatie en verstopping

Pruimen zijn een laagdrempelig, natuurlijk hulpmiddel om de stoelgang te verbeteren en obstipatie of verstopping op een milde manier te bestrijden. Het is wetenschappelijk onderbouwd dat vooral gedroogde pruimen en pruimenmoes een mild laxerend effect hebben dankzij zowel hun vezelgehalte als de aanwezigheid van sorbitol. De meeste gebruikers ervaren hiervan, mits dagelijks toegepast en gecombineerd met voldoende vocht, binnen enkele dagen verlichting. De voordelen zijn groot: natuurlijk, veilig, praktisch. Structureel te weinig vezels is de grootste oorzaak van obstipatie, dus gebruik pruimen & pruimenmoes vooral als onderdeel van een vezelrijk en gevarieerd dieet.

Bronnen:
Inname van vezel | Wat eet Nederland, Quest.nl, dokter.nl, Leefbewust.nu, community.24baby.nl, RIVM, Sturtzel et al. (2014), Chemical composition and potential health effects of prunes: a functional food? - PubMed, Bijna kwart Nederlanders heeft probleem met stoelgang | MDL Fonds

PRUIMENMOES BESTELLEN